Pustostany traktowane są jako problem, a nie cenny zasób. Ich rewitalizacja może poprawić sytuację mieszkaniową potrzebujących

Pustostany w Polsce: skala zjawiska i potencjał dla polityki mieszkaniowej

Nie ma jednej definicji pustostanu, nie tylko zresztą u nas, ale w całej Unii Europejskiej. To nastręcza bardzo dużo problemów, chociażby związanych z tym, że nie jesteśmy w stanie ustalić, ile dokładnie tych pustostanów jest. Na podstawie różnych danych szacujemy, że w Polsce mamy ponad 1,3–1,4 mln mieszkań, które trwale są puste. Czasem są w złym stanie technicznym, czasem są to mieszkania kupowane w celach inwestycyjnych, w każdym razie są to mieszkania, w których przez dłuższy czas nikt nie mieszka – mówi agencji Newseria Magdalena Dul-Komosińska,
prezeska zarządu Fundacji Habitat for Humanity.

 
Z raportu „Pustostany w gminach i możliwości ich przekształcenia w mieszkania dostępne cenowo dla osób niezamożnych”, przygotowanego przez Centrum Doradztwa Rewitalizacyjnego Instytutu Rozwoju Miast i Regionów (IRMiR) we współpracy z fundacją Habitat for Humanity Poland, w geoankiecie zidentyfikowano jako pustostany 154 budynki różnego typu i 67 lokali, w wykazach nieruchomości 817 różnych  budynków oraz 6,2 tys. lokali mieszkalnych i użytkowych, a w studiach przypadków – kolejne 16 budynków oraz 4,8 tys. mieszkań. Analiza ekspertów wskazała, że 108 spośród zgłoszonych w geoankiecie nieruchomości może być wykorzystane lub adaptowane do celów mieszkaniowych. Również w przypadku nieruchomości gminnych stwierdzono, że większość pustych budynków może być wykorzystana na cele mieszkaniowe.

Rewitalizacja zamiast budowy od zera: szybciej, taniej i w lepszych lokalizacjach

Mówimy cały czas o budowaniu nowych mieszkań i o głodzie mieszkań. Z danych GUS wynika, że w ciągu ostatniego roku w Polsce oddano do użytku mniej więcej 200 tys. nowych mieszkań, tymczasem na ten moment w zasobach gminnych w całej Polsce jest od 60 do 80 tys., w zależności od rachunku, mieszkań, które stoją puste – mówi Magdalena Dul-Komosińska.
Nowe mieszkania są budowane przeważnie na obrzeżach miast, natomiast pustostany to są budynki, lokale mieszkalne często w samym centrum, świetnie skomunikowane, mają wokół infrastrukturę i to jest mienie, które po prostu się marnuje.

Według raportu Habitat for Humanity Poland „Sytuacja mieszkaniowa w Polsce. Perspektywa Polek i Polaków” w Polsce brakuje około 2 mln mieszkań adekwatnych do sytuacji społecznej, finansowej i rodzinnej osób, które ich potrzebują. Ponadto 27 proc. polskiego społeczeństwa jest w tzw. luce czynszowej, czyli są zbyt ubodzy na kredyt mieszkaniowy lub najem rynkowy, a zarazem zbyt zamożni na mieszkanie socjalne. Według ekspertów brakuje systemowych rozwiązań i wystarczających inwestycji, które pozwoliłyby na remonty i rewitalizację niszczejących zasobów mieszkaniowych gmin, w szczególności pustostanów. Wszystko po to, aby stworzyć dostępne cenowo mieszkania.

Według analizy gminnych programów rewitalizacji i prowadzonych przy tym konsultacji z mieszkańcami uwzględnionych w raporcie IRMiR i Fundacji Habitat puste i zaniedbane nieruchomości są jednak coraz częściej postrzegane jako problem: wizerunkowy dla miejscowości, związany z bezpieczeństwem dla mieszkańców, a także jako zaniedbanie dziedzictwa kulturowego danego miejsca. Eksperci wskazują też na problem tzw. luki remontowej, czyli złego stanu technicznego budynków i mieszkań, co wiąże się z koniecznością długotrwałych procedur remontowych i bardzo dużych nakładów finansowych.

Remont pustostanu, w całości patrząc na inwestycję, jest dużo tańszy aniżeli budowa nowego mieszkania. Znacznie szybciej można to mieszkanie odzyskać dla celów chociażby właśnie mieszkalnictwa socjalnego – uważa prezeska Fundacji Habitat for Humanity.
Korzyści z remontu pustostanów jest bardzo dużo. Oddajemy z powrotem do użytku coś, co stanowi często wartość historyczną, podtrzymujemy pewne funkcje witalne miasta w centrum.

Jak podkreślają eksperci, zaniedbanym segmentem są niszczejące domy jednorodzinne.

Bardzo mało osób decyduje się je remontować i przywracać do użytku. Największe wyzwania w przypadku pustych, szczególnie długotrwale pustych budynków mieszkalnych i nie tylko mieszkalnych, to jest zły stan techniczny – wymienia Hanna Milewska-Wilk,
specjalistka ds. mieszkalnictwa, Instytut Rozwoju Miast i Regionów.

Piaseczno jako model: mieszkania wspomagane i partnerstwo organizacji z biznesem

Część zrewitalizowanych nieruchomości może być udostępniana na przykład na tzw. mieszkania chronione i wspomagane, co już ma miejsce, ale wciąż w niewystarczającej skali. Takimi projektami zajmuje się Fundacja Leny Grochowskiej aktywizująca zawodowo osoby z niepełnosprawnościami, wychodzące z kryzysu bezdomności czy opuszczające pieczę zastępczą oraz zakłady karne. Fundacja podpisała umowę z gminą Piaseczno na 40-letnie użyczenie zabytkowej kamienicy przy ulicy Nadarzyńskiej 1, która od lat stała pusta. Po rewitalizacji w kamienicy mają się znaleźć mieszkania ze wsparciem dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Każde z nich zostanie wyposażone w niezbędne sprzęty i udogodnienia, a mieszkańcy będą mogli liczyć na wsparcie pracowników socjalnych, psychologów i innych specjalistów.

Projekt mieszkaniowy to jest drugi krok w pełnym usamodzielnieniu i we włączeniu społecznym osób ogólnie i szeroko pojętych wykluczonych. W marcu tego roku uruchomiliśmy pod Siedlcami mieszkania treningowe dla osób z niepełnosprawnościami, gdzie osoby te uczą się samodzielnego życia pod okiem asystentów. Projekt w Piasecznie i rewitalizacja kamienicy to jest drugi krok naszych działań mieszkaniowych. Znajdą się tu 24 samodzielne mieszkania – mówi Aneta Żochowska,
dyrektorka Fundacji Leny Grochowskiej.
Chcemy w tym miejscu stworzyć społeczność, gdzie różne grupy, które dotychczas mają w życiu pod górkę, znajdą wsparcie, bezpieczne schronienie i gdzie przy wsparciu naszej fundacji również później będą mogły odzyskać godne, niezależne życie. Na parterze powstanie lokal usługowy, kawiarnia z rzemieślniczą piekarnią, w której osoby wykluczone znajdą zatrudnienie.

Przywracaniem dobrego stanu kamienicy zajmuje się Fundacja Habitat for Humanity, Fundacja Pracownicza Grupy VKR, która działa przy Grupie VELUX w Polsce oraz spółkach siostrzanych, a także współpracujące z nią firmy. Grupa VELUX w Polsce wspiera rewitalizację kamienicy w Piasecznie, przekazując okna dachowe, które zapewniają większy dostęp do światła dziennego, lepszą wentylację oraz zdrowsze warunki życia przyszłym mieszkańcom.

Pustostany to jeden z największych problemów społecznych, jakie w tej chwili widzimy, przy jednoczesnym braku możliwości zamieszkania jakiegokolwiek domu przez osoby ubogie, więc chcemy zrewitalizować to miejsce, żeby ponownie służyło społeczeństwu – mówi Robert Purol, członek zarządu Fundacji Pracowniczej Grupy VKR,
dyrektor generalny fabryk VELUX w Gnieźnie.
Jako Fundacja Pracownicza Grupy VKR, która działa przy firmach takich jak Grupa VELUX, Dovista, Dobroplast, od kilku lat współpracujemy z Fundacją Habitat for Humanity w ramach długoterminowego partnerstwa opartego na wspólnych wartościach i przekonaniu, że każdy człowiek zasługuje na bezpieczne i godne miejsce do życia.

Jak podkreśla, to element strategii grupy skoncentrowanej na poprawie warunków mieszkaniowych poprzez zapewnianie komfortowego korzystania ze zdrowych domów, ale także aktywizowaniu pracowników do pomagania innym.

Fundacja Pracownicza VKR ma tak naprawdę trzy cele w realizacji, pierwszy i nadrzędny cel to jest oczywiście stworzenie zdrowych i zrównoważonych miejsc, w których zamieszkają ludzie. Drugi cel to jest rewitalizacja opuszczonych miejsc, których nie tylko w Polsce, ale też w całej Europie jest mnóstwo. Tym miejscom chcemy nadać drugie życie, chcemy, żeby one na nowo tętniły życiem. Trzeci cel, który jest również dla nas bardzo ważny, chcemy aktywować naszych pracowników, pracowników Grupy VELUX czy Dovista do tego, żeby wspólnymi siłami tworzyli wartość dodaną dla społeczeństwa. Realizacją tego celu jest stworzenie przez Fundację Pracowniczą programu „Live a Dream”, do którego zapraszamy wolontariuszy z całego świata, aby aktywnie uczestniczyli w działaniach społecznych – mówi Robert Purol.

W pracach remontowych w opuszczonej kamienicy w Piasecznie bierze udział 21 pracowników Holdingu VKR, do którego należy Grupa VELUX, wolontariuszy z Australii, Kanady, Chin, Chorwacji, Danii, Francji, Włoch, Łotwy, Polski, Słowacji, Ukrainy oraz Wielkiej Brytanii.

Źródło: Newseria